​

Theo kết quả mẫu giám sát tháng 12/2024 của Chi cục an toàn vệ sinh thực phẩm thành phố, trên địa bàn thành phố nói chung và trên địa bàn quận Hồng Bàng nói riêng vẫn còn tình trạng sử dụng hàn the trong sản xuất, chế biến thực phẩm, mặc dù hàn the là phụ gia không được phép sử dụng, bất chấp những tác hại không lường của nó gây ra đến sức khỏe con người.

Vậy Hàn the là chất gì?

Hàn the có tên khoa học là Natri borat (công thức hóa học là Na2B4O7), là một loại muối ở dạng tinh thể màu trắng đục, không mùi, không vị, ít tan trong nước nguội (1,9g/l) nhưng tan nhiều trong nước nóng, nó có tính sát khuẩn nhẹ nên có thể kéo dài thời gian bảo quản cho sản phẩm, đặc biệt nó làm cho sản phẩm tinh bột như bún, mì, bánh phở và các sản phẩm chế biến từ thịt như giò, chả, nem chua…trở nên dai, giòn.

Tác hại của hàn the

Về tác hại của hàn the, các nghiên cứu độc học đã chỉ ra rằng hàn the có khả năng tích tụ trong cơ thể gây tổn thương gan và thoái hóa cơ quan sinh dục. Hàn the còn gây tổn thương ruột, não và thận. Khi sử dụng thực phẩm có hàn the, hàn the sẽ được đào thải qua nước tiểu 81%, qua phân 1%, qua mồ hôi 3%, còn 15% được tích tụ trong cơ thể, đặc biệt ở mô mỡ, mô thần kinh.

Đối với phụ nữ có thai, hàn the còn đào thải qua sữa và rau thai, gây độc hại cho thai nhi.

Ngoài ra hàn the còn dẫn đến hiện tượng khó tiêu, chán ăn, gây mệt mỏi. Khi thực phẩm có chứa hàn the tới dạ dày sẽ ức chế quá trình hoạt động của các men tiêu hóa, làm trơ các lớp xốp trên bề mặt dạ dày và màng ruột, làm giảm khả năng hấp thụ dinh dưỡng của cơ thể. Nếu dùng thực phẩm có hàn the lâu ngày, tác hại sẽ làm tăng dần, làm ảnh hưởng tới sự phát triển, đặc biệt là đối với trẻ em trong tuổi trưởng thành.

Ngộ độc do hàn the: Ngộ độc hàn the có thể là ngộ độc cấp tính hoặc ngộ độc mãn tính.

Ngộ độc cấp tính: Xảy ra trung bình từ 6-8 giờ sau khi ăn hoặc nuốt phải hàn the, với các triệu chứng: Bồn nôn, nôn, tiêu chảy, đau co cứng cơ, co giật; chuột rút vùng bụng, vật vã, cơn động kinh; dấu hiệu kích thích màng não và kích động; tróc da, phát ban, đặc biệt vùng mông, gan bàn tay; có thể có các dấu hiệu suy thận; nhịp tim nhanh, sốc trụy mạch, da xanh tím, co giật, hoang tưởng và hôn mê. Với liều từ 2-5g axit Boric hoặc 15-30g Borax, nạn nhân có thể chết sau 36 giờ.

Sơ cứu khi ngộ độc cấp tính hàn the: Khi ngộc độc hàn the chúng ta cần phải gây nôn nếu còn sớm và trong trường hợp nạn nhân mất ý thức, hoặc lơ mơ, hãy để nằm nghiêng tư thế an toàn, chuyển nhanh chóng vào bệnh viện cấp cứu.

Ngộ độc mãn tính: Do khả năng tích lũy trong cơ thể của hàn the, gây ảnh hưởng quá trình tiêu hóa, hấp thụ, quá trình chuyển hóa và chức năng của thận, biểu hiện bằng: Mất cảm giác ăn ngon, giảm cân; nôn, tiêu chảy nhẹ; mẩn đỏ da, cùng với tróc da, đặc biệt ở mông, lòng bàn tay và lòng bàn chân; rụng tóc; suy thận; cơn động kinh co giật, da xanh xao, suy nhược không phục hồi được.

Vì hàn the có độc tính khá lớn đối với cơ thể nên Việt Nam và nhiều nước trên thế giới đều không cho phép hàn the có trong danh mục chất phụ gia được phép sử dụng trong quá trình chế biến thực phẩm. Người sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng tuyệt đối không được sử dụng hàn the trong sản xuất, chế biến thực phẩm.

Người dân có thể căn cứ vào những tiêu chí sau để phân biệt giò có chứa hàn the hay không:

- Quan sát: Mặt giò cắt phải mịn và ướt, đôi chỗ trên mặt có vài rỗ xốp. Đó là do giò được làm từ thịt ngon, nghiền thịt cho độ quánh dẻo, bọc lớp không khí. Khi luộc hoặc hấp giò, không khí bục tạo ra mặt xốp. Giò lụa được gọi là ngon khi cắt ra có màu trắng ngà hơi ngả sang màu hồng nhạt. Giò quá bở, không có mùi thơm, không có lỗ rỗ trên bề mặt thì tức là đã bị trộn với bột, còn nếu giò giòn, dai, mịn bất thường thì đã bị pha với hàn the trong khi chế biến.

- Mùi hương: Mùi giò ngon chỉ thoang thoảng, quyện với hương của lá gói. Nếu cắt miếng giò, thấy thơm lừng mùi giò, thì nên thận trọng, có thể chúng đã được tẩm hương thịt.

​